تاثیر گیاهان پوششی سویا و گندم روی کنترل علف های هرز ذرت تحت منابع کودی مختلف

به منظور بررسی تاثیر گذاری گیاهان پوششی در کنترل علف های هرز ذرت در تیمارهای کودی مختلف، آزمایشی در سال 1391 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل دو گیاه پوششی (سویا و گندم) و سه تیمار کودی (بدون کود، کود شیمیایی و کمپوست) بود، همچنین دو تیمار تک کشتی ذرت آلوده و عاری از علف های هرز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. در بین علف های هرز شناسایی شده در مزرعه، گاوپنبه (abutilon theophrasti medic.)، قیاق (sorghum halepense (l.) pers)، خربزه وحشی (cucumis melo var. agrestis)و دم روباهی (setaria glauca l.) بیشترین فراوانی را در بین سایر علف های هرز داشتند که به عنوان علف های هرز غالب مزرعه در نظر گرفته شدند. مابقی علف های هرز موجود در مزرعه به عنوان سایر علف های هرز مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نمونه برداری از علف های هرز در دو مرحله (60 و 75 روز بعد از کاشت) نشان داد که کشت ذرت به همراه گیاه پوششی سویا باعث کاهش تراکم علف های هرز نسبت به تک کشتی ذرت آلوده به علف های هرز شد، ولی گندم به علت تولید ماده خشک کمتر و از بین رفتن در اواخر فصل رشد در فرونشانی و کاهش تراکم علف های هرز موفق نبود. از اینرو در هر دو مرحله نمونه برداری کمترین ماده خشک علف های هرز گاوپنبه، خربزه وحشی و سایر علف های هرز مربوط به کشت ذرت به همراه گیاه پوششی سویا و کمپوست و بیشترین مربوط به تک کشتی ذرت آلوده به علف های هرز بود. همچنین کمترین عملکرد دانه ذرت (2733/3 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار شاهد بدون وجین و بیشترین عملکرد دانه ذرت (به ترتیب 12124/0 و 8351/3 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار شاهد عاری از علف های هرز و گیاه پوششی سویا با کمپوست بود. در بین تیمار های کودی، گیاه ذرت در تیمارهای کمپوست و کود شیمیایی در هر دو گیاه پوششی دارای عملکرد بیولوژیک بیشتری نسبت به بدون کود بود و تفاوت این دو نیز از نظر آماری معنی دار نبود. کاهش عملکرد در تیمار بدون کود احتمالا به دلیل رقابت شدید علف های هرز با ذرت بر سر جذب عناصر غذایی، نور و ... بود. همچنین، بیشترین و کمترین تعداد ردیف در بلال و تعداد دانه در ردیف ذرت به ترتیب از کشت خالص با وجین و بدون وجین علف های هرز بدست آمد، در حالی که بیشترین وزن 1000 دانه مربوط به تیمار با سویا و کمپوست بود. به طور کلی مالچ زنده گیاهان پوششی می تواند موجب کاهش رقابت علف های هرز با گیاهان زراعی اصلی شود. همچنین در بررسی شاخص های رقابتی نتایج نشان داد که بین تیمارها از نظر شاخص رقابت (ci) و شاخص تحمل (awc) با علف های هرز تفاوت معنی داری وجود داشت. تیمارهای دارای گیاه پوششی سویا با کمپوست و کود شیمیایی دارای بیشترین و شاهد کمترین میزان شاخص تحمل و شاخص رقابت بودند. همچنین نتایج نشان داد که تیمارهای دارای گیاه پوششی سویا شاخص رقابت بالاتری نسبت به گیاه پوششی گندم داشتند. تغییرات عمودی سطح برگ و ماده خشک ذرت، گیاهان پوششی و علف های هرز نیز در زمان بسته شدن کانوپی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که آلودگی به علف های هرز سطح برگ و ماده خشک کل بوته ذرت را کاهش داد. آلودگی به علف های هرز منجر به تخصیص سطح برگ و ماده خشک بیشتر ذرت به قسمت¬های بالاتر کانوپی شد. در بین گیاهان پوششی، سویا نسبت به گندم باعث اختصاص سطح برگ و ماده خشک بوته ذرت به لایه های بالاتر کانوپی و همچنین کاهش سطح برگ و ماده خشک تمامی علف های هرز موجود در مزرعه به جز قیاق شد. گیاه پوششی گندم تنها در کنترل علف هرز قیاق موفق تر از گیاه پوششی سویا عمل کرد.